15 października w Warszawie odbyła się IV edycja Warsztatów Energetyki Wiatrowej „Bilansowanie Krajowego Systemu Elektroenergetycznego w kontekście zwiększonego udziału źródeł zmiennych w systemie”.

Pierwszy z referatów został wygłoszony przez mec. Karola Lasockiego nt. „Bilansowania OZE w prawie polskim i europejskim”. Podczas wystąpienia zostały omówione m.in. przyczyny bilansowe jako przesłanka odmowy przyłączenia oraz bilansowanie handlowe i obowiązek zakupu energii z OZE pod kątem regulacji europejskich. Przytoczone zostały również wnioski z Wytycznych Komisji Europejskiej w sprawie pomocy państwa na ochronę środowiska, cele związane z energią w latach 2014 – 2020 oraz Rozporządzenie Komisji Europejskiej nr 651/2014 z dnia 17.06.2014 uznające niektóre rodzaje pomocy publicznej za zgodne z rynkiem wewnętrznym oraz Dyrektywą PE i Rady 2009/72/WE dotyczącą wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej.

Następnie głos zabrał Prof. dr hab. inż. Józef Paska z Zakładu Elektrowni i Gospodarki Elektroenergetycznej  z Politechniki Warszawskiej, który przedstawił referat o niezawodności pracy źródeł  energii odnawialnej w KSE. Prof. Paska mówiąc o bezpieczeństwie elektroenergetycznym wskazał, że problem jakości zasilania odbiorców w energię elektryczną można podzielić na trzy zagadnienia: jakość dostarczanej energii elektrycznej (jakość napięcia), niezawodność dostawy energii elektrycznej (niezawodność zasilania) oraz jakość obsługi odbiorcy (klienta). Przyjęte jest, że w systemie elektroenergetycznym są trzy strefy funkcjonalne: wytwarzania, przesyłu i dystrybucji. Struktura ta ciągle dobrze oddaje istotę funkcjonowania systemu elektroenergetycznego, jednak obecnie należy mieć dodatkowo na uwadze dwa nowe aspekty tzn. występuje często podział wytwarzania i dystrybucji pomiędzy pewną liczbę niezależnych przedsiębiorstw oraz po drugie zwiększa się wykorzystanie odnawialnych zasobów energii (OZE) oraz źródeł wytwarzania o małej skali w ramach systemu rozdzielczego, tworzących generację rozproszoną. Niezawodność elektrowni wiatrowych należy rozpatrywać w podziale na dwie kategorie, jako: niezawodność strukturalno-technologiczną wynikającą z konstrukcji, budowy i układu urządzeń składających się na elektrownię wiatrową i jej połączenie z siecią oraz niezawodność produkcyjną wynikającą z losowej zmienności zdolności wytwórczej (wynikającej z prędkości wiatru czy natężenia promieniowania słonecznego).

Kolejny temat dotyczący procesów prognozowania produkcji energii elektrycznej w elektrowniach wiatrowych przedstawił mgr inż. Zenon Grzenda z Politechniki Warszawskiej, który omówił jakie główne czynniki wpływają na bilansowanie handlowe farmy wiatrowej: prędkość wiatru, kierunek wiatru, gęstość powietrza, czy szorstkość terenu. Wskazał na zmianę w sposobie rozliczania sprzedaży energii elektrycznej widzianej z perspektywy producenta energii elektrycznej jak i spółki obrotu.

Następnie głos zabrał Leszek Strojek – Kierownik Wydziału Bilansowania Systemu w Polskich Sieciach Elektroenergetycznych, który na co dzień zajmuje się bilansowaniem dobowym i średnioterminowym (do 3 lat) KSE. W swoim referencie nt. technicznego bilansowania źródeł zmiennych w KSE, omówił tematy związane z planowaniem średnioterminowym i dobowym oraz wskazał na granicę rozwoju energetyki wiatrowej z perspektywy operatora przesyłowego.  Dla przedstawionej doby o planowanej generacji wiatrowej w wysokości 5 000 MW wymagana rozpiętości mocy pomiędzy mocą minimalną a maksymalną to ok. 11 200 MW. Zdaniem PSE taką moc można zapewnić jedynie poprzez łączne: zaniżenie pracujących jednostek cieplnych (maks. efekt ok. 6000 MW) i wykorzystanie elektrowni szczytowo-pompowych (maks. efekt ok. 3000 MW) orazpodjęcie dodatkowych działań (wymagany efekt ok. 2200 MW).  Jako potencjalne dodatkowe działania można wymienić alternatywnie nocne odstawienia wcześniej zaniżonych jednostek wytwórczych cieplnych (do 20 jednostek), lub okresowe zaniżenie elektrowni wiatrowych (maksymalnie o 2200 MW).

Jacek Grzyb z TAURON Polska Energia S.A. w trakcie swojej prezentacji szczegółowo omówił mechanizm bilansowania handlowego, definicje Obszaru Rynku Bilansującego oraz Jednostki Grafikowej oraz sposoby uczestnictwa na Rynku Bilansującym. W drugiej części swojego wystąpienia zaprezentował narzędzie wspomagające procesy handlu, zgłoszeń i rozliczeń.

Podczas warsztatów został przedstawiony cały proces bilansowania handlowego na przykładzie jednej doby handlowej, materiał opisujący działanie systemu WIRE oraz przykładowe dokumenty generowane przez operatora systemu przesyłowego.

Podczas dyskusji prof. Paska stwierdził, że z punktu widzenia niezawodności systemów elektroenergetycznych pojawienie się dodatkowych jednostek OZE wytwórczych w pobliżu odbiorców jest korzystne. Te dodatkowe źródła mogą stanowić źródło zasilania w przypadku wystąpienia deficytów mocy lub w przypadku awarii lokalnych sieci elektroenergetycznych. Do wad tej dziedziny energetyki, z punktu widzenia niezawodności, należy wykorzystywanie najczęściej niestabilnych źródeł energii pierwotnej, w których moc generowana charakteryzuje się dużą losowością. W tej części spotkania uczestnicy debaty wskazali, że w naszym kraju regulacje uniemożliwiają wycenę i świadczenie usług systemowych przez elektrownie wiatrowe. Z punktu widzenia inwestora i KSE powinno zostać to zaadresowane. Przedstawiciel PSE stwierdził, że bilansowanie i modelowanie źródeł odnawialnych i generacji rozproszonej obecnie w KSE jest bardziej skomplikowane, niż klasycznych jednostek wytwórczych. Obecnie szczegółowe analizy KSE wymagają przetwarzania dużej liczby danych. Wymaga to zwiększenia wysiłku ze strony operatora sieci przesyłowej aby zrównoważyć bieżące zapotrzebowanie na energię z jej generacją w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym przy zapewnieniu jakości i niezawodności dostaw energii elektrycznej.

Głosy w trakcie dyskusji wskazywały również na wątpliwości co do działania tego rynku bilansującego, sensu tworzenia grup bilansujących i pytań czy w ogóle obecnie jest możliwa konkurencja na tym rynku przy obecnie funkcjonującej konstrukcji.